Organon 3 Birinci Analitikler Yunan Klasikleri Kitabı PDF indir

Organon, Aristoteles’in 6 ciltlik klasik mantık üzerine olan kitap serisidir. Organon ismi ardındanları Aristo’nun seyircileri olan Peripatetikler aracılığıyla verilmiştir. Şu 6 adet kitaptan meydana gelir:

Kategoriler
Önermeler
Birinci Analitikler
İkinci Analitikler
Topikler
Sofistik Deliller
Ne eserlerin sırası Aristo aracılığıyla belirlenmiştir, ne de Aristo eserlerinin tümüne Organon adını vermiştir. Eser sıralaması kronolojik de değildir. Aristo ardından gelişen felsefi kavramların ortaya koyduğı bir anlayış ile bu sınıflandırmalar yapılmıştır.

Aristo’nun Metafizik adlı ünlü eseri ile Organonu oluşturan metinlerin kimi bölümleri kesişse de onun bir parçası sayılmaz. Bölümler şu konuları içerir:

Kategoriler: (Latince: Categoriae) Mantıksal bir metin olmaktan çok metafizikseldir. Organonun diğer parçalarının tamamlayıcısı olarak sözedilir. 10 adet en genel ifade tipi açıklanır. 15 ana başlıktan oluşan metin bugün varolan kavramların hiyerarşik bir kategorilemesini yapar. Bu kategoriler öz, nicelik, nitelik, izafet, mekan, zaman, durum, aidiyet, eylem ve infial’dır.
Önermeler: (Latince:De Interpretatione, Yunanca Perihermenias) Aristo burda 14 başlıkta önermeleri açıklamaya çalışır. Önermelerin doğru yahut yanlış sonucu veren ifade şekilleri olduğunu ve önermelerin hiçbir sonuç vermeyen (istekler gibi) ifade şekillerinden nasıl ayrılacağını açıklar. Özellikle zıt önerme çiftleri belirlemeye çalışır. Olumlu, olumsuz, genel ve özel önermeler içindeki ilişkileri açıklar. Bu metin Aristo’nun dil felsefesine en mühim katkılarından biridir.
Birinci Analitikler: (Latince: Analytica Priora) Aristo’nun kıyas yöntemi bu eserde açıklanır. İki gözlem veya bilgiden nasıl bir tümevarımsal sonuç çıkarılabileceği açıklanır ve geçerli kıyas şekillerinin neler olduğu açıklanır. Necati Öner’e göre Klâsik mantığın asıl gayesi kıyası incelemektir
İkinci Analitikler (Latince: Analytica Posteriora) Aristo, birinci analitiklerde temellendirmenin salt formel yanını, yani kıyası incelerken, önermelerin gerçeklik hususundaki bilgisel değerleri ile ilgilenmez. İkinci Analitikler bilginin temel öğelerine değinerek bu yanlara da girer. Tanımlama, bilimsel bilgi ve ispatlama gibi konularla bu eserinde uğraşır. Farabi’ye göre bu eserde ele alınan Burhan (ispatlama) mantık felsefesindeki en üst ve mühim yeri oluşturur.
Topikler: (Latince: Topica) Bu eser diyalektik akıl yürütme ile alakalıdir. Geçerli argümanlar oluşturma, mutlak olandan çok olası sonuç çıkarmalar gibi konularla ilgilenir. İslam felsefesinde ise Cedel adıyla anılır. Buradaki akıl yürütmeler genel kabul görmüş fikirlerden yol çıkarak yapılan akıl yürütmelerdir. Topiklerde ele alınan 5 ünlü kavram mevcuttur. Bunları Kategorilerde işlenen 10 kategori ile karıştırmamak gerekir. Bu 5 topik şunlardan oluşmaktadır: horos(tanım), genos(cins), diaphora(fark), idion(özellik), sumbebekos().
Sofistik Deliller: (Latince: De Sophisticis Elenchis) Mantıksal safsataları içerir ve Aristo’nun diğer bir eseri olan Retorik’e bir geçiş yapma olanağı sağlar. İkinci Analitiklerde işlenen ispatlama Sofistik Deliller ve Retorik için bir uygulama alanı tespit eder.